Boundary Commission

1874 018 Crown
Certification: 018
Ahupua`a Aiea
District: Ewa
Island Oahu
Ownership: Crown
Misc:
Year: 1874
Statistics: 24149 characters 4974 words
Aiea Ahupuaa, District of Ewa, Island of Oahu, Boundary Commission, Oahu, Volume 1, No. 1, pps 50-56 no survey?

Ahupuaa o Aiea

No na palena o ke Ahupuaa o Aiea, Mokupuni o Oahu

Ma ka la 30 o Novemaba, M.H. 1868, ua waiho o J.W. Makalena, ma ke kauoha a Ka Mea Hanohano John O. Dominis Ke Komisina o na Aina Moi, e hooponoponoia na palena o ke Ahupuaa o Aiea, ma ka Mokupuni o Oahu, e like me kana palapala nonoi penei.

Honolulu, Nov. 23rd, 1868

Honorable W.P. Kamakau, Komisina o na Palena Aina, Apana H.K. Akahi [Hawaiian Kingdom 1].

Me ka Mahalo

Ma ke kauoha a J.O. Dominis, kekahi o na Komisina o na Aina Moi. Ke waiho aku nei au i mua ou i keia palapala me ke noi aku, e hooponopono kokeia na palena o ka aina malalo nei.

2. Aiea. aoao Komohana. Kalauao no John Meek
aoao Hikina. Halawa no M. Kekuanaoa

Ma ke kauoha, Owau no me ka Mahalo, J. W. Makalena

Ua hoopuka ke Komisina o na Palena Aina i Olelo Hoolaha ma ka Nupepa Aupuni Ke “Au Okoa” a me ka Nupepa Haole Aupuni ka “Hawaiian Gazette” e like me keia ma ke Au Okoa o ka la 8 o Aperila, 1869. a ma ka Hawaiian Gazette “ o ka la 7 o Aperila 1869 [page 51]

Aiea

Olelo Hoolaha

No ka mea ua noiia mai ka mea nona ka inoa malalo o ka Mea Hanohano J. O. Dominis, ke Komisina o na Aina Moi, e hooponopono na palena o ke Ahupuaa o Aiea, Oahu. Nolaila, ua hoikeia na mea a pau o ka Poakolu la 19 o Mei, 1869. hora 10 kakahiaka, oia ka la a me ka hora i haiia no ka hoolohe ana i na palena o Aiea, ma ko`u hale noho ma Peleula, Honolulu, Oahu.

W. P. Kamakau, Komisina Palena Aina, Honolulu, May 5, 1869.

Ua noho ke Komisina Palena Aina e hoolohe a lawe i na olelo a na hoike e like me ia i hoolahaia`i.

Kawana (kane), Hoohikiia, Noho au ma Aiea, hanau au malaila i ke kau o Kamehameha I, ia Kaniaukani nei. he kamaaina au no laila, he ike ko`u mai ko`u mau kupuna mai a me ko`u mau makua mai o na palena o Aiea. E hoomaka ma ke kai ma kahi i kapaia o Kapuniakaia e pili ana me ke kai o William. holo a ka maloo kahi i kapaia o Kaeo, ma ke kua mai o na hale o Doctor Ford, holo a hiki i na iliili eleele holo mai a Kaluawi, he kahua maika ia, he wahi hookupu Akua makahiki ia, holo aku mai laila a ka pa o Koi i kapaia Kawahipupupu a hiki i ke ahua ma ke ala Aupuni e nana `la i ke kahawai o Kalawa. ma ia ahua e holo ai a hiki i Puumakani, malaila aku a hiki i Kahalauohiki, he puu ia, malaila aku hiki i ke ana kau puaa mai laila aku hiki i Niuloa malaila aku hiki i ka Puuloa. malaila aku hiki i Kealakaha a hiki i ke kahawai, mai laila aku holo pololei pali a hiki i ka nuku o Wa[?]ala kona [page 52] palena pau loa ia. mai laila aku a ke okilima mai laila aku a hiki i Pele, mai laila aku holo ma ke kahawai, hookahi hapalua no Kalauao, hookahi hapalua no Aiea. mai laila aku a hiki i Kahalehaha a mai laila aku a hiki i Kaluakauila he kauhale kalai waa ia. mai laila aku a hiki i Hapuu, aia keia e holo nei ma ka moo holo a hiki i ka pali o Koolau. oia o Kamaha a me Kilohana ike ia Kahaluu a ma Koolaupoko, holo ma ke kakai pali a pili i Halawa, o Kakualauki ia kakai pali holomai ma ka moo i kapaia o Pepehia a iho i ke kahawai i kapaia o Nailiili, he wahi kahi olena ia a kanu awa. mai laila aku a hiki i Kahalekaha, he alapii ia a hiki i ka honua e pili ana me Halawa. mai laila aku a Kapulehu, he kahuahale no ia mai laila aku a hiki i Papuaa, he mahina ai ia, mai laila aku a hiki i Kulihemo. haalele i ka wai holo ma ka maloo a hiki i Puaa he kahuahale kalai waa ia, mai laila mai a Wanawana mai laila mai holo malalo o ka puu o Aiwahina e pili ana me Halawa a hiki i Manienie hiki i kahawai maloo. mai laila aku a hiki i Kaunamanu he kahuahale ia. mai laila aku a Kukuiokauhina, mai laila aku a hiki i Puulunui malaila pii iluna a hiki i kahi i kapaia o Haluluhale he luakupapau ia he ana, no Halawa kahi puka. a no Aiea kekahi e pahao ai i na kupapau mai laila aku a hiki i kahi awawa i kapaia o Waipa, mai laila a hiki i Keahuakeoa he wahi pana ia, he Ahua aa. holo mai a ke awaawa o Kaawili mai laila a Nailiili a Malei holo a hiki i Halawahale oia kahi i kapaia`i o Halawa. mai laila aku a Kulima mai laila aku a Kapukapu mai laila o Kapukakohekohe kahi i make ai o Kalanimanuia, holo aku a hiki i ka pohaku i loko o ke kai i kapaia o Makaalaea. mai laila aku a ka hui ana o ke kai me Halawa, holo pololei mai keia pohaku a kela pohaku ma ka aoao e pili ana me ko William Poomuku.

[page 53]
Aiea

Puakai (kane), Hoohikiia, Noho au ma Waiawa, hanau au ma Kapalama, Oahu hoi hou mai au mai Kauai mai i ke kaua ia Kahalaia a me Humehume a noho ma Kalawao. hanau au mamua o ke Kuonohu oia ka hana ana i ka Pupu o Oahu nei a me ko ....

[End of Top Preview]

This document has been trimmed for your preview.

To view and download this record, add to your document tray by clicking on the button.

Add to Document Tray

[End of Preview]

.... , holo a hiki i ka malaula he kula. holo a na hale o ke lii kaa holo a Laukoa, holo ma ke kuamoo he poo o ka holua, holo no ma ia lihi pali o Halawa a hiki i Uau.

Kauaihilo (kane), Hoohikiia, Noho au ma Halawa ia Kaieiewaho i ke Kau o Kamehameha I, na Hapule i hai mai iau o ko`u mua ia, he keiki papa. Hoomaka ma Makaokala[?] [illegible]

[page 55]
Aiea

O ke Komisina o na Palena Aina, mamuli o na olelo hoike i puka i mua ona, ua hooholo oia i na palena o ke Ahupuaa o Aiea ma ka Mokupuni o Oahu e like me ia i hoikeia malalo iho nei.

Olelo Hooholo No. 18 (see Halawa Certificate)
[margin note:] See further proceedings folio 322

Hoomaka ma ke kai ma kahi i kapaia o Kapunoakaia e pili ana me ke kai o Uilama, alaila holo a ka maloo kahi i kapaia o Kaeo ma ke kua mai o na hale o Doctor Ford holo a hiki i na Iliilieleele. mai laila aku a hiki i kahi i kapaia o Kaluawi he Kahua maika ia, a he wahi hookupu Akua makahiki holo aku. mai laila a ka pa o Koi i kapaia o Kauahipupupu a hiki i ke Ahua ma ke Ala Aupuni e nana ala i ke kahawai o Kalauao. alaila, holo ma ia Ahua a hiki i Puumakani, mai laila aku a hiki i Kahalauohiki he puu ia, mai laila aku a hiki i ke ana kau puaa mai laila aku a hiki Nuiloa. mai laila aku a hiki i Kealakaha hiki i ke kahawai, mai laila aku holo ma ka pali a hiki i ka nuku o Wa[?]ala. Kona palena pau loaaia mai laila aku a Keokihina, mai laila aku a hiki i Pele mailaila aku holo hou ma ke kahawai. hookahi hapalua o ke kahawai no Kalauao, hookahi hapalua o ke kahawai no Aiea, mai laila aku a hiki i Kahalehaha. mai laila aku a hiki i Kaluakauila, he kahuahale kalai waa ia, mai laila aku a hiki i Hapuu, aia keia ke holo nei ma ka moo holo a hiki i ka pali o Koolau, oia hoi na wahi i kapa ia o Kamaha me Kilohana. alaila, ike aku ia Kahaluu ma Koolaupoko, holo ma ia kakai pali a hiki i Halawa, ua kapaia ia kakai pali o Kakualauki. alaila, holo ma ka moo i kapaia o Pehehia a iho i ke kahawai i kapaia o Nailiili he wahi kahi olona ia a kanu awa. malaila aku holo a Iholena he kahuahale kahi olona a kalai waa ia, malaila aku holo a hiki i Kahalehaha, he alanui pii ia i ka honua e pili [page 56] ana me Halawa. mai laila aku a ke kahuahale i kapaia o Kapulehu, mai laila aku a hiki i Papuaa he mahina ai ia, mai laila aku a hiki i Kulihemo. Alaila, haalele i ka wai holo ma ka maloo a hiki i Puna, he kahuahale kalai waa ia, mai laila aku mai holo a hiki i Wanawana. mai laila mai holo malalo o ka puu, i kapa ia o Aiwahine e pili ana me Halawa a hiki i Manienie hiki i kahawai maloo. mai laila aku a hiki i Kaunamanu he kahuahale ia kapaia o Kukuhiokauhina, mai laila aku a hiki i Puulunui, mai laila pii i luna a hiki i kahi i kapaia o Haluluhale he Luakupapau ia. he ana no Halawa kekahi puke a no Aiea kekahi puka, malaila aku a hiki i kahi awawa i kapaia o Waipao, mai laila aku a hiki i kahi i kapaia o Keahuakeoa he Ohua Aa. holo mai a ke awawa i kapaia o Kaawili, mai laila aku holo a Nailiili a Malei holo a hiki i Halawa, Hale oia kahi i kapa ia`i o Halawa. mai laila aku a Kuliwa, mai laila aku a Kapuukapu mai laila aku a Kapukakohekohe kahi i make ai o Kalanimanuia, holo aku a hiki i ka pohaku iloko o ke kai i kapaia o Makaalaea. mai laila aku a ka hui ana o ke kai me Halawa, alaila, holo pololei mai keia pohaku a hiki i kela pohaku ma ka aoao e pili ana me ko William Poomuku.

Olelo Hookaka no ka Olelo Hooholo o na palena o ke Ahupuaa o Makiki Aiea.

Mamuli o na olelo a na Hoike e pili ana i na palena o Makiki Aiea. A no na hoike ole o na poe mea aina e pili ana me Makiki Aiea a puni.

Nolaila ma ko`u nana ana a me ko`u hoomaopopo ana i ka olelo a na hoike a ka aoao hoopii. Ua hoopuka au i kau olelo Hooholo e pili ana i na palena o Makiki like me ia i haiia maluna.

Hanaia a hooholoia e au i keia la 4 o Sepatemaba M.H. 1869 ma Peleula, Honolulu, Oahu.
W. P. Kamakau, Komisina Palena Aina.


Aiea Ahupuaa, District of Ewa, Island of Oahu, Boundary Commission, Oahu, Volume No. 1, No. 2, p. 322

October 20th 1874
By reference to folio 163 [Halawa ahupuaa] it will be seen that the Minister of the Interior refused to issue a Royal Patent for Halawa on its line bordering Aiea pursuant to the award of Aiea made by W.P. Kamakau, page 50 et seg. of this volume. And the Crown not now claiming the large territory then awarded to Aiea, and the adjacent parties having established that such award overlapped their territory, the matter of the boundaries of Aiea is here taken up de novo.

See also page 50.

[No. 18, Aiea Ahupuaa, District of Ewa, Island of Oahu, Boundary Commission, 1874?, No survey?]